Videoyu oynat

Gitme Turnam Gitme

Evrim Kuran

gitme turnam gitme nerden gelirsin
sen nazlı canana benzersin turnam

Aşık Daimi

Uzun bacaklı, uzun boyunlu, büyük ve zarif bir kuştur turna. Sesi yankılıdır ve uzaktan hoş gelir. Göçmen bir kuştur turna. Turna sürüleri göç ederken V şeklinde uçarlar. Çiftler halinde yaşarlar ve tek eşli bir hayat sürerler. Yuvalarını diğerlerinden ayırırlar. Eğer turna çiftlerinden biri ölürse, geride kalanın yaşamaya devam etmediğine, kendini suya bıraktığına rivayet edilir.

Turna, Anadolu’nun kadim bir sembolüdür. Göbeklitepe’de bulunan 14 bin yıllık taşların üzerinde turna motifleri bulunur. Gök Tanrıyı temsil ettiği varsayılmıştır. Bu kutsal kimlik İslâm tasavvuf geleneği içerisinde de yer alır.

Turnanın bolluk ve bereket getirdiğine inanılır. Gelinlerin saçına turna teli takılması da bundandır. Turna uçarken bir tarlaya konarsa bu o tarlaya bereket geleceğinin müjdesidir.

Turna Japon kültüründe de önemli bir simgedir. 1945 Hiroşima atom bombasının patlaması sonucunda Lösemi hastası olan 11 yaşındaki Sasaki Sadako, hastalığının iyileşmesi için turna kuşu origamileri yapmaya başlar. Japon inancında, 1000 adet turna kuşu origamisi yapıp dilek tutulduğunda, dileğin gerçekleşeceğine rivayet edilir. Sadako, 644 turna kuşu origamisi yaptıktan sonra ölür. Arkadaşları onun yerine sayıyı tamamlar ve cenaze töreninde mezarına turna kuşları koyarlar. Her sene 6 Ağustos’ta Hiroshima’da kutlanan Dünya Çocuk Barış Gününde, dünya çocuklarının yaptığı turna kuşu origamileri Hiroshima’ya gönderilir.

Turna figürü türkülerimizde de pek sık karşımıza çıkar. Pir Sultan’dan Dadaloğlu’na, Erzurumlu Emrah’tan Karacaoğlan’a, Aşık Daimi’ye birçok ozan türkülerinde turnalara yer vermiştir.

Alevi ve Bektaşi kültüründe turna, Tanrı’nın yeryüzündeki tecili olarak görülür. Bektaşilikte Hz. Ali ile ilişkilendirilen turna bu sebeple kutsaldır. Turna Semahı, turnanın uçuşunu andıran hareketlerle dönülür ve bu şekilde Hak ile buluşulur. Turnanın sesinin Hz. Ali’nin sesine benzediğine ve turnanın uçarken Anadolu’nun bir ucundan diğerine selam taşıdığına inanılır.

Turna bir habercidir, ozan sevdiğinin diyarına, sılaya vardığında ne söylemesi gerektiği kor turnanın kanatlarına. Turna aşığın kendisiyle dertleşmesidir. Daimi’nin her bakışta mecnun oluşu gibi:

Her bakışta beni mecnun edersin
Sen kaşı kemana benzersin turnam

Türkülerimizde, şiirlerimizde, motiflerimizde yer alan, kuşakları birbirine bağlayan turnaların Anadolu’daki neslinin devamı ne yazık ki tehlikededir. Doğamızdaki ve kalplerimizdeki turnaların korunması, kanatlarını özgürce açmaları, nice aşığa ilham vermeyi sürdürmeleri dileğiyle…